Απόσπασμα από το
ανέκδοτο διήγημα του Τζακ Κέρουακ…
H
“γραφική” λουτρόπολη και το χαμένο στοίχημα της αισθητικής.
(Η παρακάτω ιστορία είναι αποκύημα φαντασίας. Οποιαδήποτε συνωνυμία με
πραγματικά πρόσωπα και οποιαδήποτε σύμπτωση με πραγματικές καταστάσεις είναι
εντελώς τυχαία.)
Ο Gus ένιωθε
γεμάτος από υπερηφάνεια περισσότερο από ποτέ. Τόσα χρόνια τυχοδιωκτισμού και
σκληρής δουλειάς στην άλλη όχθη του ατλαντικού τελικά δεν είχαν πάει χαμένα.
Όλα έγιναν για να έρθει αυτή η στιγμή, η ώρα που θα επιστρέψει στη λουτρόπολη,
τον τόπο καταγωγής του για να κάνει επίδειξη του πλούτου του, να δείξει στους
παλιούς του συμπολίτες ότι “πέτυχε”. Φυσικά αυτό θα γινόταν με το να χτίσει το
πιο εντυπωσιακό σπίτι στη λουτρόπολη. Και τα στοιχεία που θα καθιστούσαν
εντυπωσιακό το σπίτι θα τα καθόριζε αυτός. Είχε φυσικά την οικονομική
δυνατότητα να προσλάβει αρχιτέκτονα, αλλά δεν θα έκανε ότι ήθελε ο
αρχιτέκτονας. Μπορεί να ήταν σπουδαγμένος και ειδικός στο αντικείμενο, αλλά
αυτός ήταν σπουδαγμένος από την ίδια τη ζωή, είχε δει τόσα πράγματα στην
αμερική, είχε πιει ποτό στα ίδια σαλόνια με τον Ντόναλντ Τράμπ, είχε αγναντέψει
τη θέα στο Μανχάτταν από τα ίδια κτίρια που είχε σταθεί και ο Ρόκφελερ, ήξερε
και είχε δει πολλά, δεν θα του έλεγε ένας αρχιτεκτονάκος τι είναι καλαίσθητο
και τι όχι.
Άσε που, εδώ που
τα λέμε, τα είχαμε δει και τα κατορθώματα των αρχιτεκτόνων της περιοχής. Σου
έφτιαχναν ένα άχαρο κουτί και το βάφτιζαν “μινιμάλ”, και για να σου
δικαιολογήσουν τα λεφτά που έπαιρναν σου τοποθετούσαν ακριβές λεκάνες που
στέκονταν στον αέρα. Όχι, δεν θα του έλεγαν αυτοί τι θα κάνει. Είχε δει από
καιρό τις φωτογραφίες από το εξοχικό ενός φίλου του τραπεζικού από τη Φιλοθέη
και του άρεσε πάρα πολύ και είχε αποφασίσει πως και αυτός θα φτιάξει ένα σπίτι
με φανταχτερό χρώμα για να κάνει “μπαμ”, με κεραμοσκεπή για να είναι
“παραδοσιακό”, αγαλματίδια για ακροκέραμα ώστε να παραπέμπει στην αρχαία
Ελλάδα, και επιπλέον για να δείχνει και πρωτοποριακό και ακριβό θα του έβαζε τα
πιο ακριβά κουφώματα αλουμινίου και στα μπαλκόνια κάγκελα ίνοξ απαραιτήτως για
να αναδεικνύει πολυτέλεια...
Τον προβλημάτισε
λίγο το γεγονός πως τα παιδιά του, του επιφύλασσαν μια κάπως αινιγματική
αντίδραση απέναντι στις ιδέες του, σαν να μην τους άρεσε καθόλου το σπίτι αλλά
δεν ήθελαν να τον στενοχωρήσουν λέγοντάς του το, αλλά το ξέχασε αμέσως μόλις
είδε την αντίδραση των κατοίκων της λουτρόπολης. Όλοι του έδιναν συγχαρητήρια
για το πόσο όμορφο ήταν το τελικό αποτέλεσμα, άλλοι μάλιστα μπήκαν στη
διαδικασία να βάψουν τα σπίτια τους στο ίδιο χρώμα με το δικό του και να
αλλάζουν τα παλιά κάγκελά τους και να βάζουν ίνοξ και αυτοί, για να μην
αναφέρουμε αρχιτέκτονες και μηχανικούς που τον είχαν πρήξει με τις κατηγορίες
ότι αλλοιώνει το ιστορικό χαρακτήρα της περιοχής, αλλά παραδόξως ως μέλη
αρχιτεκτονικών και άλλων επιτροπών πάντα έκριναν πως τέτοια σχέδια
ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις και τα κτίσματα εναρμονίζονται αισθητικά
πλήρως με το ευρύτερο περιβάλλον...Αν υπήρχε ένα πράγμα το οποίο ήξερε καλά ο
Gus από τότε που βιοπάλευε στην Αστόρια, είναι πως όλα και όλοι έχουν τον τρόπο
τους. Και άρα αν έχεις αυτό που χρειάζεται, μπορείς να αποκτήσεις τα πάντα,
ακόμη και αισθητική.
Επιστρέφοντας στο
σήμερα με την ιλιγγιώδη ταχύτητα των πέντε ετών ανά παράγραφο και βλέποντας το
δομημένο περιβάλλον της περιοχής μας τόσο απελπιστικά κατεστραμμένο, είναι
δύσκολο για τον καθένα να σκεφτεί τι λύσεις να προτείνει. Είναι κατά κάποιο
τρόπο ισοπεδωτικό να προσπαθείς να βρεις ουσιαστικές λύσεις όταν αυτό που
ζητείται είναι στην πραγματικότητα μια ψεύτικη αφήγηση που θα συντηρεί την
ψευδαίσθηση πως η φυσιογνωμία της πόλης ΔΕΝ χάθηκε ανεπιστρεπτί. Αλλά η
πραγματικότητα όπως και να χει, από μόνη της κάνει τα πράγματα ξεκάθαρα. Οπότε
πριν αρχίσουμε να μιλάμε για λύσεις ας αρχίσουμε να μιλάμε για γεγονότα:
Γεγονός No1: Η φυσιογνωμία του τόπου μας έχει
καταστραφεί. Τα ελάχιστα παραδοσιακά κτίρια που έχουν απομείνει πρέπει φυσικά
να διατηρηθούν με κάθε κόστος αλλά πρέπει να είμαστε σίγουροι πως η όμορφη θέα
του κάθε μεμονωμένου κτιρίου δεν είναι από μόνη της ικανή να αποτρέψει την
πορεία του ματιού προς το διπλανό σε αυτό.
Γεγονός No2: Η φυσιογνωμία του τόπου χάθηκε με
υπαιτιότητα τόσο των καθ΄ ύλην αρμόδιων αρχών, όσο και των πολιτών. Κακά τα
ψέματα, δεν έχουμε ούτε αισθητική παιδεία, ούτε συνείδηση. Το μόνο κριτήριο με
το οποίο λειτουργούμε είναι αυτό του μέγιστου βαθμού ευκολίας και αυτού της
βραχυπρόθεσμης απόδοσης.
Γεγονός No3: Δεν
παύει πάντως να είναι γεγονός το ότι η ευθύνη των αρχών είναι μεγάλη, και αυτό
καθίσταται σαφές αν σκεφτεί κανείς τι έγινε σε άλλες παραδοσιακές κωμοπόλεις
που κατάφεραν να διατηρήσουν σε μεγάλο βαθμό τη φυσιογνωμία τους: Κήρυξη
περισσότερων κτιρίων ως διατηρητέων, επιβολή αρχιτεκτονικών προδιαγραφών για τα
νέα κτίρια ως προς τη μορφή και ως προς τα οικοδομικά υλικά που
χρησιμοποιούνται, έλεγχος από τις αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες και, κυρίως,
επιβολή χαμηλού συντελεστή δόμησης στο παραδοσιακό/ ιστορικό τμήμα της πόλης.
Και αναφέροντας τα παραπάνω, μάλλον δεν είναι άδικο να συμπεράνουμε πως στα
παραπάνω έπαιξαν διαχρονικά το ρόλο τους και συντεταγμένες ομάδες συμφερόντων
που ήθελαν την ανάπτυξη εγκλωβισμένη εντός του κέντρου των Λουτρών και έτριβαν
τα χέρια τους με τους αυξημένους συντελεστές δόμησης, οι οποίοι συντελεστές
παρεπιπτόντως, αποτελούσαν και το ιδανικό κίνητρο για τους ιδιοκτήτες μικρών
όμορφων παραδοσιακών κτισμάτων να τα γκρεμίσουν για να ανεγείρουν στη θέση τους
τις γνωστές γιγάντιες τούρτες περιωπής.
Ψάχνοντας λύσεις.
Η πόλη που θα είχαμε
πρότυπο αν μας ζητούσαν να εκπονήσουμε ένα σχέδιο ανάπλασης της λουτρόπολης θα
ήταν η Λάρισα. Ναι, η αδιάφορη και για πολλούς αποκρουστική Λάρισα. Αν κανείς κάνει
τον κόπο να επισκεφθεί τη συγκεκριμένη πόλη θα διαπιστώσει πως παρά τη δεδομένη
ασχήμια του κτιριακού αποθέματός της, απόρροια της σχεδόν παντελούς απουσίας
παραδοσιακών κτιρίων, δεν παύει παραδόξως να αποτελεί μια πόλη με όμορφο και
φιλικό προς τους κατοίκους συνολικό δομημένο περιβάλλον. Πως είναι αυτό
δυνατό? Είναι δυνατό χάρη στο πυκνό δίκτυο πεζοδρόμων, την υψηλή ποιότητα και
ποσότητα πρασίνου, το ικανό πλάτος πεζοδρομίων, την καθαριότητα και την
οργάνωσή της. Σε αντιδιαστολή με αυτά που περιγράψαμε παραπάνω σκεφθείτε ποια
είναι η τωρινή κατάσταση που επικρατεί σ΄εμάς. Σκουπίδια παντού, μάζες
περιττωμάτων στο υπέδαφος και τη θάλασσα να ρέουν σε αφθονία, κατεστραμμένα
πεζοδρόμια, λακκούβες στους δρόμους, ασαφή όρια δρόμων - πεζοδρομίων, ασαφή
όρια ιδιωτικού - δημοσίου, πεζοδρόμια με ανύπαρκτο ωφέλιμο πλάτος λόγω κακής
τοποθέτησης πινακίδων ή άλλων στοιχείων, ανισοσταθμίες, επικίνδυνες προεξοχές
κάθε λογής κατασκευών και αντικειμένων, παραμελημένα πάρκα, δυσπρόσιτο
παραλιακό μέτωπο λόγω τραπεζοκαθισμάτων ή άλλων εμποδίων και πάει λέγοντας.
Εν τέλει αυτό στο
οποίο θέλουμε να καταλήξουμε είναι απλό: Από εδώ κ αι στο εξής ας
ξεκινήσουμε με τα βασικά. Πλέον ότι φτιάχνουμε, μικρό ή μεγάλο, ας
αρχίσουμε ν α τ ο φτιάχνουμε σωστά. Ένα παράδειγμα: Την επόμενη φορά που θα
ανακατασκευαστεί ένα πεζοδρόμιο, ας απαιτήσουμε η τεχνική υπηρεσία του δήμου να
παράγει τα αντίστοιχα σχέδια και να το επιβλέψει. Αν δεν διαθέτει τον κατάλληλο
εξοπλισμό, ας ζητήσει βοήθεια από τους ιδιώτες μηχανικούς, θα τους την
παρέχουν. Ο στόχος σε γενικές γραμμές είναι απλός. Ας δώσουμε τον καλύτερό μας
εαυτό για να αρχίσουμε να διαμορφώνουμε ένα λειτουργικό δομημένο περιβάλλον που
θα πληρεί της απαιτήσεις καθαριότητας και υγιεινής του πολιτισμένου κόσμου και
δεν θα προκαλεί ανασφάλεια στον επισκέπτη. Αν συμφωνούμε πως αυτό που
περιγράφουμε είναι το αυτονόητο, τότε δεν μπορεί να είναι και τόσο δύσκολο. Και
αν καταφέρουμε αυτό, μετά θα έχουμε ήδη βρει το δρόμο για να τον κάνουμε ξανά
όμορφο αυτόν τον τόπο.
Ας αρχίσουμε έτσι
λοιπόν, τώρα. Ειδάλλως, σε δύο δεκαετίες από σήμερα οι νέοι αυτού του τόπου θα
εξακολουθούν να μεταναστεύουν στο εξωτερικό και θα θα μένουν άφωνοι από
θαυμασμό για τα αλλοδαπά πεζοδρόμια, τα οποία για κάποιο περίεργο λόγο οι ξένοι
μπορούν και φτιάχνουν χωρίς να πασαλείβουν το σύμπαν με τσιμέντο.
